Kauçuk Nedir

Kauçuk kelimesi, amazon nehri civarında yaşayan yerlilerin bir ağaca “caa-o-chu” demelerinden türetilmiştir. Yerlilerin dilinde “caa” odun-tahta, “o-chu” akmak-ağlamak demektir. “caa-o-chu” ağlayan ağaç anlamına gelmektedir. Gerçekten de kauçuk ağacının gövdesinden açılan yarıklarla elde edilen sütümsü sıvının pıhtılaşması ile elastik malzemeler üretmek için kauçuk elde edilir. Bu doğal bir süreçtir. Yani esas olarak kauçuk ilk olarak ağaçtan elde edilmiştir. Ve günümüzde çoğu aşınmaya, kopmaya, darbeye dayanıklı üründe halen alternatifi türetilemeyerek doğal kauçuk (Natural Rubber NR) kullanılmaktadır.

Kauçuğun Tarihi

16. ve 19. yüzyıl aralarında çeşitli ilkel keşif ve uygulamalarda kullanılmıştır. Top, giysiler, yağmurluk kaplaması vb. 19. yüzyıldan itibaren Charles Goodyear kauçuğun güçlendirilmesine çok büyük ivme sağlayacak vulkanizasyon işlemini tesadüfen bulmuştur. Tesadüfen kelimesi Goodyear’ın yaptığı keşfi gözünüzde basitleştirmesin. Goodyear, gerçekten kauçuğu güçlendirmek için uzun ve yorucu çalışmalar yapma esnasında tesadüfen kauçuk-kükürt karışımının ateşe temas etmesi sonucu kauçuğun güçlendirdiği fark edilmiştir. Bu işleme “vulkanizasyon” adı denilmiştir. Daha teknik bir açıklama yapacak olursak, kauçuk içindeki çift bağlı karbon atomları arasına kükürt elementinin yerleşerek çarpraz bağ yapması olayına “vulkanizasyon” denir.

Günümüzde Kauçuğun Yeri

Günümüzde doğal kauçuğa alternatif olarak belirli koşullarda çalışabilmesi için çoğunlukla petrol türevi çeşitli sentetik kauçuklar türetilmiştir. Bu kauçuk türlerine ulaşmak için tıklayınız. Günümüzde kauçuk, “lastik”, “elastik”, “elastomer” gibi kelimelerle eşanlamlı olarak kullanılmaktadır.

Kauçuğun kullanım alanı esas olarak “araç tekerleği” olup, gün geçtikçe genişlemektedir.

Kauçuğun Önemi

• Aracınız ile 120 km/saat sürat ile seyir ederken, sizi hayata bağlayan materyalin, yaklaşık 2 adet A4 kağıdı boyutunda (0,1 M²) KAUÇUK parçası olduğunun farkında mısınız?
• Beton, asfalt, mermer zeminlerde milyonlarca adım atarken dizlerinizi, topuklarınızı, ayaklarınızı koruyan malzemenin yaklaşık 200 gram kauçuk parçası olduğunun farkında mısınız?
• Musluktan sızabilecek suyu, tüpten kaçabilecek gazı tutan contanın 25 kuruşluk madeni para boyutunda kauçuk olduğunun farkında mısınız?
• Kurşun kalemi silen parçaya ingilizcede “rubber” (kauçuk) biz de “silgi” denildiğinin farkında mısınız?
• En yaygın doğum kontrolün kauçukla kontrol altına alındığının farkında mısınız?
• Artık kauçuk körüğü olmayan çamaşır makinası olmadığının farkında mısınız?
• Otomobil cam sileceklerinin kauçuk dışında bir malzemeden olabileceğini düşünebilir misiniz?
• Akaryakıt istasyonlarında zaman zaman üzerini çiğnediğiniz hortumların kauçuk olduğunun farkında mısınız?
• Yazıcılarda çıktıyı size sunan merdane kauçuktur.
• Otobüslerde yağların ve yakıtın kontrol edilmesinin yüzlerce kauçuk parça ile sağlandığının farkında mısınız?
• Aracınız ile korkusuzca çamura girerken, aks millerinizi koruyan körüklerin kauçuk olduğunun farkında mısınız?

Genel Kauçuk Türleri

İhtiyaç duyduğunuz kauçuk lastik parçanın türüne karar vermeden önce aşağıdaki genel açıklamalara göz atmanızda fayda var.

TABİİ KAUÇUK ( NATURAL RUBBER ) ”NR”

Adından da anlaşılacağı gibi tabii, doğaldır. Sıcak ekvatoral coğrafyalarda kauçuk ağacından akıtılan sütümsü sıvının işlenerek pıhtılaşmasından elde edilir. Fiziksel özellikleri; Kopma, Yırtılma, Aşınma, Elastikiyet, Kalıcı Deformasyon gibi en iyi olan Kauçuk türüdür. Genelde azami çalışma sıcaklığı 80°C’dir. Kimyasal türlerine dayanım çeşitliliği azdır.

NEOPREN KAUÇUK ( CHLOROPRENE RUBBER ) “ CR”

İlk sentetik kauçuk türüdür. İklim koşullarına, ozona, çoğu kimsayal türüne dayanıklıdır. İyi aşınma mukavemeti, yanmaya karşı dirençlidir. Genel azami çalışma sıcaklığı 110°C’dir.

NİTRİL KAUÇUK ( ACYRLONITRILE BUTADIENE RUBBER ) “NBR”

En iyi özelliği yağ ve yakıtlara karşı mukavemeti olan sentetik kauçuk türüdür. Gazlara ve bazı kimyasal türlerine dayanımı iyidir. Genel azami çalışma sıcaklığı 120° c dir.

EPDM ( ETHYLENE PROPYLENE DIENE MONOMER ) KAUÇUK

İklim şartlarına ve azami 150°c sıcaklığa dayanıklılığı ile bilinen kauçuk türüdür. Profil imalatlarında genellikle epdm kauçuk tercih edilir.

BUTİL KAUÇUK ( ISOBUTYLENE ISOPRENE RUBBER ) “IIR”

En önemli özelliği düşük gaz geçirgenliği ve kimyasalara dirençli olmasıdır. Bu sebeple araç lastiklerinin iç kısımlarında ve balonlarda kullanılır.

SBR ( STYRENE BUTADINE RUBBER ) KAUÇUK

En fazla kullanılan sentetik kauçuk türüdür. Tabii kauçuğa benzeyen yapısı ve özellikleri vardır.

SİLİKON KAUÇUK “ Q”

En önemli özelliği 250° c ye kadar artırılabilen sıcaklık dayanımıdır. Uv ışınları, ozon ve iklim koşullarına dayanımı mükemmeldir. Fiziksel özellikleri elastikiyet dışında kötüdür.

VİTON KAUÇUK ( FLUOROPOLYMER ELASTOMER ) “FKM”

Kimyasal direnci, ısı direnci çok mükemmel olan sentetik kauçuktur. Sıcaklık dayanımı 300° c ye kadar çıkabilir. İşlenmesi zor ve pahalı bir elastomerdir.
Bunların dışında özel amaçlı olarak kullanılan ısopren kauçuk ( ır ), klorosülfon kauçuk ( csm ), polisülfid kauçuk ( t ), akrilik kauçuk ( acm ) gibi sentetik türler vardır.
İhtiyaç duyulan elastik parçanın kauçuk türü seçimi, çalışma ortamındaki sıcaklığa, temas eden sıvı ya da gaz türüne, fiziksel darbe durumuna göre yapılır.